Bezpieczne relacje online
Nawiązywanie relacji online jest popularne, ale niesie za sobą różne zagrożenia. Zwłaszcza dzieci i młodzież, które czasem mają niską samoocenę, są narażone na manipulację ze strony dorosłych, którzy mogą udawać przyjaciół, by zdobyć ich zaufanie i uzyskać dostęp do prywatnych informacji lub materiałów. Jak wynika z raportu NASK¹, niemal co piąty nastolatek w Polsce decyduje się na spotkanie z nieznajomym dorosłym z internetu, a co czwarty nikomu o tym nie mówi.
Jak temu zapobiegać? Rozmawiajmy z dziećmi, by były zawsze czujne i ostrożne, wyjaśnijmy zagrożenia wynikające z konwersacji z nieznajomą osobą. Pamiętajmy, że cyberprzestępcy znają się doskonale na technikach manipulacji – dorośli także mogą wpaść w ich pułapkę.
O tym właśnie rozmawiają bohaterowie I odcinka miniserialu "Tato, seeerio?!".
AI i krytyczne myślenie
Każdego dnia mamy styczność z wieloma informacjami, poprzez które wyrabiamy sobie opinie o bieżących wydarzeniach i otaczającej nas rzeczywistości. Niestety żyjemy w czasach, kiedy coraz częściej możemy natknąć się na nieprawdziwe informacje, tzw. fake newsy. Co robić, aby nie powielać szkodliwych treści? Powinniśmy zawsze weryfikować źródła, sprawdzać autora tekstu i jego wiarygodność. W internetowej wyszukiwarce zawsze możemy także sprawdzić, czy dany film lub zdjęcie nie został użyty w artykule, który niesie zupełnie inny przekaz. Jeżeli zaś samemu korzystamy z treści wygenerowanych przez AI, powinniśmy oznaczać je stosownym komentarzem.
Przyda się także doza krytycznego myślenia. Czytając artykuł z krzykliwym tytułem, na który reagujemy emocjonalnie, zachowajmy szczególną ostrożność. Więcej o rozpoznawaniu zmanipulowanych komunikatów można przeczytać w artykule eksperckim "Pewni w sieci".
Dlaczego trzeba uważać na dezinformacje w sieci? O tym jest II odcinek serialu "Tato, seeerio?!".
Wizerunek dzieci w sieci
Czy wstawianie na portale społecznościowe zdjęć naszych dzieci jest bezpieczne? I czy trzeba je pytać o zgodę przed taką publikacją? Choć nie ma takich wymogów prawnych, to badania pokazują, że nastolatkowie nie są zadowoleni z takich sytuacji, kiedy rodzice publikują ich zdjęcia w sieci – prawie jedna czwarta nastolatków odczuwa z tego powodu zawstydzenie (23,6%)². Zbyt częste dzielenie się w internecie wrażliwymi treściami związanymi z dziećmi tworzy zjawisko zwane sharentingiem. Z pozoru neutralne zdjęcie może stać pożywką dla pedofili lub przyczynić się do internetowego hejtu naszych pociech.
Dlatego tak ważne jest, aby dbać o wizerunek dzieci w sieci. W tym celu zadbajmy o ustawienia prywatności profili w mediach społecznościowych. Nigdy też nie udostępniajmy materiałów, które są intymne, pokazują nagość lub mogą zawstydzić dziecko.
O tym, jak ważna jest ochrona wizerunku dzieci w sieci można zobaczyć w III odcinku serialu "Tato, seeerio?!".
Ochrona prywatności w sieci
Może nam się wydawać, że jeżeli nie jesteśmy osobą publiczną czy znanym celebrytą, lub nie piastujemy wysokiego stanowiska w pracy, to informacje , które zamieszczamy w sieci, nie są dla nikogo interesujące. Tymczasem to łakome kąski dla cyberprzestępców. Takie prywatne dane jak PESEL, adresy domowe czy e-maile mogą posłużyć do przestępstwa.
Z kolejnego odcinka serialu "Tato, seeerio" dowiadujemy się, że ponad połowa ankietowanych osób przyjmuje do znajomych każdego w mediach społecznościowych³! Informacje, które tam publikujemy (np. relacje z wakacji), mogą zostać przez przestępców wykorzystane do włamania lub szantażu. Warto więc nie tylko zadbać o ustawienia prywatności naszego konta, ale też świadomie przejrzeć, do jakich danych mają dostęp aplikacje w naszym smartfonie.
Jak nie dać się zwieść "znajomym" z internetu – obejrzyjcie IV odcinek serialu "Tato, seeerio?!".
Higiena cyfrowa
Z raportu "Digital 2024": Poland wynika, że przeciętny polski użytkownik internetu spędza w sieci aż 6 godzin i 17 minut. Okazuje się, że takie przeciążenie cyfrowe niesie za sobą różne konsekwencje. Na przykład ktoś może odczuwać strach i niepokój przed tym, że coś go omija, kiedy nie sprawdza ciągle aktualnych wydarzeń (FOMO, ang. Fear of missing out). Doomscrolling to z kolei poświęcanie uwagi na negatywne informacje, które mogą wywołać w nas stany lękowe.
Dlatego warto zadbać o zdrowy balans i cyfrową higienę w swoim życiu. Jak to zrobić? Jest na to kilka sposobów, np. ogranicz liczbę powiadomień w ustawieniach telefonu, nie korzystając z niego przed snem ani w trakcie rozmów z bliskimi. Warto też zastosować od czasu do czasu cyfrowy detoks.
Czy świat się zawali, jak nie będziemy śledzić wydarzeń online na bieżąco? Przekonacie się o tym w V odcinku serialu "Tato, seeerio?!".
Oszustwa finansowe w internecie
W ostatnich latach niestety wielokrotnie byliśmy narażani na wyłudzenia oraz inne oszustwa w sieci – o "metodzie na wnuczka" słyszał pewnie każdy z nas. Przestępcy wykorzystują socjotechniki, czyli techniki wpływu społecznego lub manipulacji, które mają na celu spowodowanie, że dana osoba lub ktoś z jej otoczenia zrobi to, czego od niego oczekują. I jak się okazuje niestety wielu Polaków dalej nie do końca jest świadomym tego, na co zwracać uwagę w takich sytuacjach - straty finansowe związane z oszustwami w internecie w 2023 roku oszacowano na prawie 390 milionów złotych⁴.
Dlatego tak istotne jest, aby zachować zdrowy rozsądek i zastanowić się logicznie, czy na pewno powinniśmy dokonać danej płatności. Warto sprawdzić np. inne drogi kontaktu – jeżeli ktoś do nas dzwoni z danej instytucji i chce od nas uzyskać jakiekolwiek dane, rozłączmy się i zadzwońmy na infolinię. Nie klikajmy też w podejrzane linki z maili lub SMS-ów. Kluczowa jest świadomość tych zagrożeń i nie uleganie emocjom.
O tym, dlaczego należy być bardzo ostrożnym podczas transakcji finansowych online – zwłaszcza dla bliskich, opowiada ostatni odcinek serialu "Tato, seeerio?!".
⁴Biuro Zwalczania Przestępczości Ekonomicznej Komendy Głównej Policji